Η Μεγάλη Πορεία της Citroen
Η Μεγάλη Πορεία της Citroen
Ελάχιστα χρόνια ύστερα από την ίδρυση της εταιρείας του (1919) ο Αντρέ Σιτροέν, άνθρωπος δημιουργικός και με ανήσυχο πνεύμα, άρχισε να επεξεργάζεται στο μυαλό του μια ιδέα ιδιαίτερα τολμηρή για την εποχή εκείνη: ταξίδια εξερευνητικού κυρίως χαρακτήρα σε μέρη απάτητα ακόμη, σε ερήμους και ψηλά βουνά, με κατάλληλα διαμορφωμένα για την περίσταση αυτοκίνητα. Πηγή έμπνευσης γι αυτού του είδους τις περιπέτειες αποτέλεσαν οι ριψοκίνδυνες ταξιδιωτικές προσπάθειες του 19ου αιώνα στην αφρικανική ήπειρο και, αναμφίβολα, η αίγλη από την νίκη της Ιtala του Σκιπίωνα Μποργκέζε στην διαδρομή Πεκίνο –Παρίσι το 1907.
Η κατάκτηση της ερήμου
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 η Σαχάρα ήταν ακόμη μια περιοχή ουσιαστικά ανεξερεύνητη, ενώ εκτός των άλλων οι παρακείμενες στην αφρικανική έρημο κατοικημένες ζώνες ήταν στην πλειοψηφία τους γαλλικές αποικίες. Κατά τον ιδρυτή της Citroen, οι δυσκολίες στην επικείμενη διάσχισή της μπορούσαν να υπερνικηθούν με αυτοκίνητα που κατά το ήμισυ θα είχαν χαρακτηριστικά φορτηγού (half –tracks). Έτσι λοιπόν, για τις εκτεταμένες αμμώδεις εκτάσεις που έπρεπε να υποταχθούν από τους «σιδερένιους ταξιδιώτες» κρίθηκε ως απαραίτητη η χρήση ερπυστριών, λύση ούτως ή άλλως δοκιμασμένη με επιτυχία στα πολυαίμακτα και λασπώδη μέτωπα του Α’ παγκοσμίου πολέμου. Αφού μελετήθηκαν όσο πιο αναλυτικά γινόταν οι απαιτήσεις της διαδρομής -μήκους 3.500 χλμ- από την Ταγγέρη ως το Τιμπουκτού, το ταξίδι ξεκίνησε στις 17 Δεκεμβρίου 1922. Τα αυτοκίνητα, πέντε τον αριθμό, είχαν το καθένα το δικό του όνομα: «Flying Turtle», «Crowling Caterpillar», «Golden Beetle», «Ox» και «Silver Crescent». Tα «B2 Type 10 hp» της εκστρατείας στην έρημο είχαν φυσικά ειδικά διαμορφωμένο αμάξωμα, με δύο θέσεις εμπρός και άλλη μία στο κέντρο. Ως αρχική προέλευση βέβαια είχαν τα ομώνυμα τετράτροχα μοντέλα, που το εργοστάσιο παρήγαγε από το 1922 ως το 1926. Οι δέκα άνδρες που στελέχωναν τα half –tracks χρειάστηκαν 21 ημέρες για να τα οδηγήσουν ως το Τιμπουκτού, διανύοντας μέσα στην απόλυτη έρημο περίπου 150 χιλιόμετρα ημερησίως. Στον προορισμό τους έφθασαν στις 7 Ιανουαρίου 1923 και η πρώτη τους δουλειά ήταν να στείλουν από εκεί ένα θριαμβευτικό τηλεγράφημα για το κατόρθωμά τους στο Παρίσι, στον Αντρέ Σιτροέν. Tην 1η Φεβρουαρίου τα αυτοκίνητα ξεκίνησαν για το ταξίδι της επιστροφής στην Ταγγέρη, μέσα από ίδια δυσκολότατη διαδρομή, όπου και έφθασαν στις 6 Μαρτίου 1923. Το ζεύγος Σιτροέν τους περίμενε εκεί για να γιορτάσει μαζί τους, προσδίδοντας ιδιαίτερο βάρος στην ολοκλήρωση της προσπάθειας.
H «Μαύρη Αποστολή»
Το επιτυχημένο πρώτο μηχανοκίνητο πέρασμα από την Σαχάρα διαδέχθηκε δύο χρόνια αργότερα ένα ακόμη τολμηρότερο εγχείρημα, ξανά στην ήπειρο της Αφρικής: οκτώ αυτοκίνητα –του ιδίου πάλι τύπου- με 16 άνδρες πλήρωμα, ξεκίνησαν από το ακρωτήριο Κολόμπ και, διασχίζοντας ολόκληρη την Κεντρική Αφρική έφθασαν ως τον Ινδικό ωκεανό και στο νησί της Μαδαγασκάρης. Τα 20.000 χιλιόμετρα της νέας αυτής περιπέτειας διανύθηκαν μέσα σε οκτώ μήνες, από τις 28 Οκτωβρίου 1924 ως τις 26 Ιουνίου 1925. Αρχηγός της αποστολής ήταν, όπως και στην έρημο της Σαχάρα στα τέλη του 1922, ο Ζορζ –Μαρί Χαρντ. Η εκστρατεία των εξειδικευμένων για την αποστολή Citroen διέσχισε χώρες όπως το Βελγικό Κονγκό, η Κένυα, η Πορτογαλική Ανατολική Αφρική και η Μοζαμβίκη. Απρόοπτα υπήρξαν πολλά, καθώς η «μαύρη ήπειρος» συνταρασσόταν σε αρκετά σημεία της από αντι –αποικιοκρατικές εκδηλώσεις και τοπικών μορφών επαναστάσεις, ενώ αρκετά προβλήματα δημιούργησαν οι φύλαρχοι κάποιων περιοχών και οι περιστασιακά αντίξοες –πλην όμως έντονες- καιρικές συνθήκες. Η Καμπάλα, η Στάνλεϊβιλ και η Μπομπάσα ήταν οι κυριότερες πόλεις –σταθμοί αυτής της ιδιαίτερα επιμηκυμένης περιπέτειας, που έμεινε μετέπειτα στην ιστορία του γαλλικού εργοστασίου ως «Μαύρη Αποστολή».
Η «Κίτρινη Αποστολή»
Πέρασαν έξι χρόνια ώσπου να ξεκινήσει ο τρίτος και –κατά τεκμήριο- δυσκολότερος μαραθώνιος των αυτοκινήτων της Citroen, που αυτή τη φορά είχε ως εμπνευστή του τον Μάρκο Πόλο και την κατακτητική εκστρατεία του Μογγόλου βασιλιά Τζένκις Χαν: o Ζορζ –Μαρί Χαρντ είχε κατά νου να διασχίσει την Κεντρική Ασία, από την Δύση προς την Ανατολή. Οι προετοιμασίες είχαν αρχίσει από το 1928, όμως, λίγες εβδομάδες πριν την έναρξη του εγχειρήματος, οι πληροφορίες που έφθασαν από την Σοβιετική Ένωση κατέδειξαν πως η διέλευση όλων των οχημάτων από τα εδάφη της ήταν θα συναντούσε αρκετά απρόοπτα. Έτσι, η διαδρομή σχεδιάστηκε από την αρχή, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Η αποστολή τελικά χωρίστηκε σε δύο σκέλη, εκ των οποίων το ένα (Pamir Group) θα ξεκινούσε από την Βυρηττό με προορισμό την Κίνα. H ομάδα αυτή είχε στη διάθεσή της ένα αυτοκίνητο «P14» και έξι του τύπου «Ρ17-Kegresse», με κινητήρα 30 ίππων, βασισμένα στο μοντέλο παραγωγής «C4». Στις 4 Απριλίου 1931 το ταξίδι ξεκίνησε, με ενδιάμεσες στάσεις την Τεχεράνη και την Καμπούλ. Την 24η Ιουνίου η κουστωδία έφθασε στο Σριναγκάρ, στους πρόποδες των Ιμαλαίων, σε μέρη όπου ποτέ πριν δεν είχε προσεγγίσει αυτοκινούμενο όχημα. Απίστευτες ήταν οι δυσκολίες αυτής της διαδρομής, στην «στέγη του κόσμου», ανάμεσα σε αιωνόβιους παγετώνες, θεόρατους γκρεμούς και βράχια που έπεφταν στο κενό από ύψος πολλών εκατοντάδων μέτρων. Όμως, το σθένος των ανθρώπων και η αντοχή των μηχανών υπερνίκησαν κάθε φυσικό εμπόδιο, όσο τρομερό κι αν ήταν: στις 12 Φεβρουαρίου 1932, ύστερα από 12.115 πολύ σκληρά χιλιόμετρα, η αποστολή έφθασε θριαμβευτικά στην δυτική πύλη της πανάρχαιας πόλης του Πεκίνου.
Διασχίζοντας την έρημο Γκόμπι
Το δεύτερο σκέλος (China Group) της «Κίτρινης Αποστολής» μεταφέρθηκε με τον Υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο ως τον κινεζικό σταθμό Τιέν –Τσιν. To αποτελούσαν επτά αυτοκίνητα του τύπου «C6 F», με 6κύλινδρο κινητήρα χωρητικότητας 2,5 λίτρων και ισχύ 40 ίππων, τα οποία στις 6 Απριλίου 1931 ξεκίνησαν το δικό τους οδοιπορικό. Στις 20 Μαίου περίμενε την «αγέλη» των γαλλικών half –tracks η αδυσώπητη έρημος Γκόμπι, μπροστά στην οποία η Σαχάρα ήταν ένας απλός… αμμόλακκος: φοβερές διαφορές θερμοκρασίας ανάμεσα στην ημέρα και τη νύχτα καταταλαιπώρησαν ανθρώπους και μηχανές επί εβδομάδες, χωρίς όμως και να τους καταβάλουν. Ωστόσο και στη συνέχεια δεν έλειψαν τα απρόοπτα, αφού η αποστολή αντιμετώπισε κινδύνους από ληστρικές επιδρομές κι αυθαιρεσίες τοπικών αρχόντων, που επί πολλές ημέρες δεν τους επέτρεπαν να συνεχίσουν την προσπάθειά τους. Μόλις στις 30 Νοεμβρίου το China Group κατόρθωσε να απαγκιστρωθεί από το Ουρουμτσί, έχοντας όμως να αντιμετωπίσει και τον βαρύ χειμώνα που εν τω μεταξύ είχε ενσκήψει. Υστερα από ευάριθμες ολονυκτίες «συναγερμού» για να μη παγώσουν οι κινητήρες από το κρύο, η ομάδα κατάφερε ενοποιημένη πια να φθάσει στο Πεκίνο και να ολοκληρώσει με επιτυχία την αποστολή της. Όλοι πλέον ετοιμάζονταν να γυρίσουν στο σπίτι, φορτώνοντας τα αυτοκίνητα στα πλοία, όμως ο αρχηγός της «Citroen Central Asia Expedition» δεν ήταν γραφτό να επιστρέψει μαζί τους: o Zορζ –Μαρί Χαρντ προσβλήθηκε από πνευμονία, λόγω των απίστευτων ταλαιπωριών που υπέμεινε, με αποτέλεσμα να αφήσει την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο του Χονγκ Κονγκ στα μέσα του Μάρτη. Βαθειά συγκινημένος ο Αντρέ Σιτροέν, μόλις έμαθε το δυσάρεστο νέο, έγραψε «ο γενναίος άνδρας μπορεί να πέθανε, όμως το έργο του θα παραμείνει ζωντανό».
Επίλογος
Ακόμη και σήμερα, που το αυτοκίνητο έχει εξαπλωθεί παντού και η παρουσία του δεν ξαφνιάζει κανέναν ούτε και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, δύσκολα τέτοια ταξίδια μπορούν να πραγματοποιηθούν: Οι εκτεταμένες άνυδρες περιοχές, τα μεγάλα υψόμετρα και οι ακραίες ανθρώπινες συμπεριφορές –για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή και για άλλους λόγους- τα καθιστούν σχεδόν απαγορευτικά. Κι όμως, 70 χρόνια πριν, η ομάδα των Citroen το τόλμησε ενθαρρυμένη από τον ονειροπόλο ιδρυτή της. Ποιός φανταζόταν τότε πως τα γαλλικά half –trucks θα δάμαζαν τις απόκρημνες και παγερές πλαγιές του Ιντουκούς και θα περνούσαν απυρόβλητα, όπως δεκάδες αιώνες πριν η στρατιά του Μεγαλέξανδρου που κυνηγούσε τον σφετεριστή του θρόνου της Περσίας, Βήσσο; Κι όμως, όταν δεν υπάρχει δρόμος, δεν έχεις παρά να τον δημιουργήσεις…
Σπύρος Χατήρας
spiros@4troxoi.gr